سوالات متداول
پرسش‌های متداول در خصوص سازه‌های آبی؛ استخر شنا، جکوزی، استخر آب‌درمانی، استخر کودکان و...
به سازه‌هایی که جهت استفاده از آب با کاربری‌هایی نظیر تفریحی، ورزشی، درمانی، بصری و یا جمع‌آوری و ذخیره آب احداث می‌شوند، سازه‌های آبی گفته می‌شود. می‌توان به مواردی نظیر استخرشنا، استخر کودک، استخر درمانی، استخر موج، استخر بی‌پایان، جکوزی، حوضچه آرامش، آب‌نما و... اشاره کرد.
یک سازه آبی شامل محوطه اطراف سازه، کاسه اصلی، سیستم توزیع آب، سیستم جمع‌آوری آب، لوله کشی، تصفیه‌خانه، سیستم تهویه مطبوع و موتورخانه گرمایش و سرمایش می‌باشد.
به جمع‌آوری و توزیع مناسب آب به منظور تصفیه، گرمایش و به حرکت درآوردن ایده‌آل آب مطابق با کاربری که برای سازه آبی در نظر گرفته شده است، گردش آب گفته می‌شود.
محاسبه مواردی نظیر دبی آب، محل و تعداد ورودی‌ها و خروجیهای آب به منظور عدم ایجاد نقاط راکد یا اصطلاحا Dead Zone، اهمیت بسیار زیادی دارد و عدم توجه به این موارد، مشکلات بسیاری را در زمینه کیفیت تصفیه و توزیع یکنواخت دمای آب به همراه خواهد داشت.
در مورد ساخت و طراحی کاسه، مواردی نظیر ابعاد (طول، عرض و عمق)، ایمنی، استانداردها و همچنین هماهنگی واحدهای معماری و مکانیک پروژه اهمیت زیادی دارد.
به محلی که در آن تاسیسات گرمایش، سرمایشی و تجهیزات تصفیه آب قرار دارد موتورخانه یا تصفیه‌خانه گفته می‌شود.
موتورخانه یا تصفیه‌خانه شامل تجهیزاتی نظیر دیگ آب گرم، مبدل حرارتی، فیلتر شنی، سیستم کلرزن، مولد نور فرابنفش (UV)، مولد گاز اُزن، سیستم کنترل PH آب، پمپ‌های گردش آب، استرینرها، منابع تعادل، سنسورهای سنجش میزان اکسید کنندگی و PH آب، لوله‌کشی و شیرالات، ترموستات، شیرهای سه‌راه موتوری، تابلو برق و... می‌باشد.
جمع‌آوری آب در سازه‌های آبی به سه روش اصلی اسکیمر، سرریز و گاتری تقسیم‌بندی می‌شود.
در روش سرریز، شیاری در پیرامون محیط استخر ایجاد می‌شود که سطح آب استخر با لبه این شیار مماس است. در مورد روش سریز می‌توان گفت که یکی از بهینه‌ترین روش‌ها به منظور جمع‌آوری آب می‌باشد و سرعت هدایت آلودگی‌ها به سمت تصفیه‌خانه در این روش بسیار مناسب است. از مزایای این روش، کیفیت بسیار خوب تصفیه و همچنین هزینه کمتر (نسبت به روش گاتری) می‌باشد. از معایب این روش هم می‌توان به هزینه و اجرای پیچیده تر نسبت به روش اسکیمر اشاره کرد.
روش اسکیمر یکی از رایج‌ترین روش‌های مورد استفاده بوده و بسته به ابعاد استخر از یک یا چند اسکیمر در حاشیه استخر برای جمع‌آوری آب استفاده می‌شود. از مزایای روش اسکیمر می‌توان هزینه کم اجرا، عدم نیاز به منبع تعادل و همچنین پاشش کم آب به پیرامون کاسه هنگاه حضور شناگران، را نام برد. از معایب این روش هم مدت زمان طولانی‌تر برای هدایت آلودگی‌ها به سمت تصفیه‌خانه، عدم راندمان تصفیه مناسب در استخرهای متوسط و بزرگ و همچنین عدم گردش همگن آب در استخر نسبت به روش سریز و گاتری است.
در روش گاتری شیاری دور تا دور کاسه استخروجود داردکه آب توسط این شیار از سطح استخر جمع‌آوری شده و به سمت تصفیه‌خانه هدایت می‌شود. از مزایای این روش می‌توان به حجم زیاد آبی که از سطح جمع‌آوری می‌شود اشاره کرد و از معایب آن می‌توان به هزینه بالای اجرا نسبت به دو روش دیگر و همچنین دشوار بودن شرایط معماری و ساخت اشاره کرد.
منبع تعادل تجهیزی است که در قسمت تصفیه‌خانه استخر یا در کنار کاسه استخر قرار گرفته و وظیفه ذخیره آب سریز شده هنگام ورود شناگران به استخر را دارد. استفاده از منبع تعادل در روش‌های سریز و گاتری الزامی می‌باشد و در صورت استفاده نکردن از این تجهیز، حجم زیادی از آب گرم استخر هنگام ورود شناگران دورریز می‌شود. هنگام محاسبه حجم منبع تعادل حتما باید محاسبات دقیق صورت گیرد.
در مورد تصفیه آب سازه‌های آبی باید به مواردی نظیر تعداد دفعات گردش آب استخر در طول یک شبانه روز، کنترل میزان اکسیدکنندگی آب، کنترل PH آب، فیلتراسیون فیزیکی و حذف ذرات معلق حل نشدنی، کنترل عوامل کدورت آب و میزان کلر باقی مانده توجه کنیم.
در سازه‌های آبی، هرگونه ذرات معلق، گرد و غبار، شاخ و برگ گیاهان، موی بدن و اجسام درشت تر مانند دکمه و بند مایو باید از آب حذف شوند. این مهم مانع از آسیب رسیدن به پمپ‌ها (در اثر برخورد ذرات درشت به پروانه پمپ) و همچنین شفاف‌تر شدن آب می‌گردد. جهت جداسازی موارد فوق از تجهیزات و روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. برای نمونه، مواد منعقد کننده به منظور بالا بردن کارایی فیلتر شنی به آب افزوده می‌گردد.
در سازه‌های آبی عوامل مختلفی باعث بر هم خوردن تعادل شیمیایی آب می‌شود. افزودن مواد اکسیدکننده به آب، مجاورت آب با بدن شناگران، مواد آرایشی بهداشتی، استفاده از مواد ضد جلبک نامناسب و دفع ادرار توسط شناگران (مخصوصا در استخر کودکان و درمانی) از جمله این موارد می‌باشد. یکی از موارد بسیار مهم در تصفیه شیمیایی آب، کنترل PH است که در سازه‌های آبی به سمت قلیایی شدن تمایل دارد. لذا لازم است با تزریق اسید مناسب، PH آب را در محدوده 2/7 تا 8/7 تنظیم نمود.
یکی از موارد بسیار مهم در سازه‌های آبی، کنترل و کاهش بار میکروبی، باکتریایی و رشد جلبک در آب می‌باشد. روش‌های زیادی برای تصفیه بیولوژیکی آب وجود دارد از آن جمله به استفاده از کلر، مولد نورفرابنفش، ازن و... می‌توان اشاره داشت که بسته به کاربری استخر می‌توان از یک یا چند روش به صورت همزمان استفاده کرد.
تجهیزاتی که در بخش تصفیه فیزیکی استفاده می‌شوند شامل موگیر‌ها، استرینرها، فیلترهای شنی، فیلترهای دیاتومه و پمپ تزریق مواد منعقد کننده جهت بالا بردن کارایی فیلترهای شنی می‌باشد.
مواردی نظیر انتخاب سایز مناسب تجهیزات با توجه به ابعاد و کاربری سازه آبی، بکواش کردن درست و منظم فیلترهای شنی، تمیز کردن استرینرها، استفاده از مواد منعقد کننده مایع و نسبت اختلاط مواد منعقد کننده با آب بسیار مهم می‌باشد.
استفاده از مواد شیمیایی مناسب با غلظت درست جهت کنترل PH، سنجش و تنظیم میزان PH در محدوده مناسب و همچنین کنترل عدم ورود مواد آرایشی و بهداشتی به آب، از موارد مهم در تصفیه شیمیایی می‌باشد.
روش‌هایی نظیر استفاده از مواد اکسید کننده (کلر، آب اُکسیژنه، اُزن،آب‌ژاول و...)، دستگاه مولد نور فرابنفش (UV) از روش‌های رایج تصفیه بیولوژیکی آب هستند.
مواردی نظیر انتخاب تجهیزات مناسب برای فرآیند ضدعفونی (از جمله UV، ازن و...)، محل مناسب تزریق مواد اکسید کننده، محل مناسب نصب دستگاه UV، تنظیم محدوده مناسب PH جهت عملکرد بهتر مواد اکسید کننده و همچنین دمای مناسب آب برای انحلال بهتر مواد اکسید کننده در آب، اهمیت بسیاری در تصفیه بیولوژیکی دارند.
هدف از افزودن مواد منعقد کننده به آب، تشکیل دانه‌های درشت‌تر ذرات معلق حل نشدنی و حذف بهتر آنها توسط فیلتر شنی می‌باشد. همچنین این امر به شفاف‌تر شدن و رفع کدورت آب کمک شایانی می‌کند.
منظور از سیستم هوشمند تزریق، دوزینگ پمپ‌هایی است که قابل برنامه‌ریزی بوده و میزان PH و ORP (قدرت اکسید کنندگی) آب توسط سنسورها اندازه‌گیری می‌شود و پمپ‌ها از طریق تزریق اسید و کلر مایع، این مقادیر را در محدوده تعیین شده نگه می‌دارند.
استفاده از سیستم‌های هوشمند تزریق اسید و کلر مزایای بسیاری دارد که از آن جمله می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- کاهش خطای انسانی و اپراتوری
- دقت بالا در تنظیم محدوده PHو ORP
- نتیجه مطلوب‌تر در فرآیند اکسیداسیون به دلیل محدوده مناسب PH
- پیش‌گیری از کدورت ناشی از افزایش قلیاییت آب
- کاهش چشمگیر میزان رسوب در تجهیزات موتورخانه و دیواره های استخر و جکوزی
- کنترل دقیق کلر باقی مانده در طول شبانه روز
- حذف بوی نامطلوب کلر که ناشی از عدم انحلال کلر و نیز مازاد کلر باقیمانده در فضای سالن استخر به مشام می‌رسد و منجر به سوزش چشم شناگران می‌شود.
کلر مایع نسبت به کلر جامد و پودری، ناخالصی بسیار کمتری دارد. از طرفی با توجه به اینکه کلر مایع انحلال بهتری در آب دارد، پیشنهاد می‌شود کلر جامد را ابتدا در آب حل کرده سپس به مدار آب استخر و جکوزی افزوده شود.
کلر زن نمکی، کلر را از الکترولیز نمک محلول در آب تولید کرده و مستقیما به آب اضافه می‌کند. از آنجا که کلر در طبیعت به صورت گاز وجود دارد، انواع تثبیت کننده‌ها و مواد شیمیایی به آن اضافه می‌گردد تا به صورت جامد یا مایع در بیاید.
این دستگاه عمدتا برای فرآیند گندزدایی آب و فاضلاب استفاده می‌شود. تابش نور فرابنفش در یک محدوده طول موج مشخص (بین 200 تا 280 نانومتر)، مانع از رشد و تکثیر میکروارگانیزم ها شده و در نتیجه منجر به ضدعفونی و گندزدایی آب می‌گردد.
استفاده از مولد نور فرابنفش به منظور ضدعفونی آب، مزایای زیادی به همراه دارد که از جمله این موارد عبارتند از:
- هزینه پایین راهبری دستگاه UV به دلیل عدم نیاز به مواد مصرفی
- کاهش مصرف کلر
بله، پیشنهاد می‌شود از دستگاه UV در کنار مواد اکسید کننده مانند کلر استفاده شود تا هم هزینه خرید مواد اکسید کننده کاهش یابد هم کیفیت بهتری از لحاظ تصفیه بیولوژیکی حاصل گردد. اگر از آب اکسیژنه یا اُزن به عنوان اکسیدکننده استفاده شود یکی از بهترین روش‌ها برای از بین بردن این دو ماده قبل از ورود به استخر استفاده از دستگاه UV می‌باشد.
محدوده استاندارد PH آب در سازه‌های آبی در بین 2/7 تا 8/7 است.
کنترل PH آب از مشکلات زیادی جلوگیری به عمل می‌آورد از جمله
- سوزش چشم هنگام شنا به دلیل قلیایی بودن آب
- کاهش انحلال کلر در PH بالای 8/7
- بالا رفتن کدورت آب هنگام قلیایی شدن آب و ایجاد کف بر روی سطح آب
تماس آب با بدن انسان و همچنین ورود آمونیاک به آب از دلایل قلیایی شدن آب در سازه‌های آبی هستند.
کنترل PH آب در سازه‌های آبی توسط تزریق اسید صورت می‌گیرد.
به فرآیند تخلیه مواد جامد حل نشدنی که توسط فیلتر شنی از اب جدا شده اند، بکواش فیلترشنی گفته می‌شود.
1-پمپ استخر را خاموش کنید. دسته ی شیر فیلتر را روی حالت Backwash قرار داده و اطمینان حاصل کنید که دسته در محل قفل شده است.
2-پمپ را روشن کنید و بکواش را به مدت ۲ دقیقه یا تا زمانی انجام دهید که آبی که از سایت گلاس فیلتر می‌گذرد، شفاف شود.
3-پمپ را خاموش کنید. دسته شیر فیلتر را روی حالت Rinse قرار داده و اطمینان حاصل کنید که دسته در محل قفل شده است.
4-پمپ را روشن کنید و فرآیند شستشو را به مدت ۱ دقیقه یا تا زمانی انجام دهید که آبی که از سایت گلاس فیلتر می گذرد، شفاف شود.
5-پمپ راخاموش کنید. شیر توپی اسکیمر را برای جلوگیری از وارد شدن آب استخر به فیلتر ببندید و سبد اسکیمر راتمیزکنید. اطمینان حاصل کنیدکه سبد اسکیمر به طورکامل آب‌بندی شده است.
6-شیرهای توپی اسکیمر رادوباره باز کنید. شیر فیلتر را در حالت Filter قرار دهید و اطمینان حاصل کنید که دسته در محل قفل شده است. در پایان، پمپ را روشن کنید.
جاروی استخری ابزاری است که به منظور جمع‌آوری ذرات معلق ته نشین شده در کف سازه‌های آبی استفاده می‌شود. جارو زدن منظم و درست یکی از مراحل مهم در بحث تصفیه آب سازه‌های آبی می‌باشد.
اگر جارو زدن استخر به صورت منظم و درست انجام نشود، با ایجاد تلاطم در آب ذرات ته نشین شده مجددا به صورت معلق در می‌آیند و کدورت زیادی در آب ایجاد می‌شود.
به صورت خلاصه، مولد گاز اُزن تجهیزی است که گاز اُزن تولید می‌کند. برای تولید گاز اُزن روش‌های مختلفی وجود دارد که بسته به شرایط محیطی هر یک از این روش‌ها می‌تواند در اولویت قرار گیرد. (توضیحات تکمیلی در بخش فن‌آوری سایت)
از مزایای استفاده از گاز اُزن می‌توان به قدرت اکسیدکنندگی بسیار بالا، عدم نیاز به خرید ماده اولیه و عدم تشکیل ترکیبات ثانویه بعد از واکنش اکسیداسیون اشاره کرد.
مهمترین نکات در مورد استفاده از گاز اُزن طراحی دقیق و اصولی سامانه اُزن‌زنی و استفاده از تجهیزات با کیفیت است. (توضیحات تکمیلی در بخش فن‌آوری سایت)
اجزای تشکیل‌دهنده سامانه اُزن‌زنی شامل ژنراتور اُزن، مخزن ماند، انژکتور تزریق اُزن، تله آب، شیر یک‌طرفه و... می‌باشد. (توضیحات تکمیلی در بخش فن‌آوری سایت)
مشکلات و خطراتی که به دلیل تزریق غیر استاندارد اُزن ایجاد می‌شود عبارتند از ایجاد پدیده خوردگی در تجهیزات و آسیب های شدید به سلامتی افرادی است که در معرض گاز کلر قرار می‌گیرند. (توضیحات تکمیلی در بخش فن‌آوری سایت)
طبق استاندارد ASHRAE دمای مناسب سالن استخر24 تا 29 درجه سانتیگراد و میزان رطوبت نسبی مناسب (Rh) 50 تا 60 درصد می‌باشد.
محدوده مناسب دمای آب در کاربری‌های مختلف:
- در استخر شنا بزگسالان بین 24 تا 29 درجه سانتیگراد
- در استخر شنای کودکان بین 29 تا 32 درجه سانتیگراد
- در استخر شنای قهرمانی بین 24 تا 28 درجه سانتیگراد
- در استخر شنای سالمندان بین 29 تا 32 درجه سانتیگراد
- در استخر های درمانی بین 29 تا 35 درجه سانتیگراد
- در جکوزی بین 36 تا 40 درجه سانتیگراد
محدوده مناسب دمای هوای محیط در کاربری‌های مختلف:
- در استخر شنا بزگسالان بین 24 تا 29 درجه سانتیگراد
- در استخر شنای کودکان بین 29 تا 32 درجه سانتیگراد
- در استخر شنای قهرمانی بین 26 تا 29 درجه سانتیگراد
- در استخر شنای سالمندان بین 29 تا 32 درجه سانتیگراد
- در استخر های درمانی بین 27 تا 29 درجه سانتیگراد
- در جکوزی بین 27 تا 29 درجه سانتیگراد
عمق استاندارد در استخرهای شنای خانگی در عمیق‌ترین نقاط، 140 تا 160 سانتیمتر می‌باشد و در صورت بیشتر بودن عمق استخر حضور غریق نجات الزامی است.
عمق استاندارد در استخرهای شنای کودکان در عمیق ترین نقاط،60 تا 80 سانتیمتر می‌باشد.
به میزان غلظت کلری که بعد از مراحل تصفیه در تصفیه‌خانه با آب وارد کاسه استخر می‌شود، کلر باقی مانده گفته می‌شود. شایان ذکر است، میزان کلر باقی مانده (بر حسب ppm) در کاربری‌های مختلف متفاوت می‌باشد.
وجود شرایط مناسب برای رشد جلبک که شامل اکسیژن کافی، نور خورشید و مواد مغذی است عامل اصلی ایجاد جلبک در سازه‌های آبی می‌باشد.
چند روش برای حذف جلبک در آب مورد استفاده قرار می‌گیرد که عبارتند از نگه‌داشتن کلر باقی مانده در محدوده مناسب، استفاده از مواد ضد جلبک و همچنین به‌کارگیری روکش استخری.
مواردی از جمله نبود چرخش مناسب آب در استخر، عدم انتخاب سایز مناسب پمپ و فیلتر شنی، تنظیم نبودن PH آب، ناخالصی های کلر نامرغوب و عدم استفاده از منعقد کننده مناسب.
انتخاب مناسب سایز پمپ و فیلتر، لوله‌گذاری و چرخش مناسب آب استخر، تنظیم PH آب در محدوده 2/7 تا 8/7، استفاده از کلر جامد مرغوب یا کلر مایع و استفاده از مواد منعقد کننده مناسب، از جمله مواردی هستند که به رفع کدورت آب کمک می‌کنند.